احداث اولین پژوهشکده اختر فیزیک کشور در شهر خیام


ایسنا/خراسان رضوی نیشابور؛ شهر خیام، فیلسوف و ستاره‌شناس بزرگ تاریخ است و حالا بناست اولین پژوهشکده اختر فیزیک کشور که متعلق به دانشگاه فردوسی مشهد است در نیشابور راه‌اندازی شود.

پروژه‌ افلاک‌نما یکی از پروژه‌هایی است که از مدت‌ها قبل در نیشابور آغاز شده‌ است و بعد از فراز و فرودهای بسیار بخش‌هایی از این مجموعه تکمیل و بخش‌هایی نیز در حال تکمیل شدن است. یکی از بخش‌های مهم این مجموعه که از همان ابتدا در دستور کار قرار گرفت، ایجاد مرکز پژوهشی مناسب در رابطه با نجوم و تحقیقات مرتبط با اختر فیزیک بود که بعد از پشت سرگذاشتن پیچ و خم‌های اداری و جذب اعتبارات مربوطه بالاخره گلنگ‌زنی احداث این پژوهشکده انجام شد.

رئیس هیأت امنای مجموعه افلاک‌نمای خیام نیشابور در همین رابطه و در گفت‌وگو با ایسنا، عنوان کرد: پژوهشکده اخترفیزیک یا پژوهشکده نجوم یکی از ضرورت‌های جدی بود که در کنار آرامگاه خیام و مجموعه بزرگ افلاک‌نما احساس می‌شد.

غلامحسین مظفری اظهار کرد: احداث پروژه افلاک‌نما از سال ۷۷ آغاز و کارهای مربوط به آن به تدریج انجام شد و احداث پژوهشکده نجوم نیز از مدت‌ها قبل و از همان ابتدا در دستور کار بوده ولی اعتبارات لازم برای آن در سال گذشته تامین شد. همچنین این پروژه مقداری گرفتاری‌های اداری داشت که خوشبختانه حل شد و احداث این پروژه رسما آغاز شده‌ است.

رئیس هیأت امنای مجموعه افلاک‌نمای خیام نیشابور گفت: ایجاد این پژوهشکده به عنوان اولین پژوهشکده اختر فیزیک کشور، برای منطقه و علاقه‌مندان به علم نجوم فرصت مغتنمی است و معتقدیم که این پژوهشکده در کنار سایر بخش‌های مجموعه افلاک‌نما بتواند یک محور توسعه برای شهرستان نیشابور باشد.

وی تصریح کرد: در این پژوهشکده تاکید بر مطالعات مرتبط با فیزیک، اختر فیزیک و نجوم است و طبیعی است که پژوهشکده استفاده خاص برای محققان و اساتید و دانشجویان دارد و عموم مردم شاید استفاده مستقیمی از این پژوهشکده نداشته باشند، اما قطعا نتایج تحقیقات انجام شده در زندگی آن‌ها بی‌تاثیر نخواهدبود و امیدواریم که همان طور که شخصیت علمی و ادبی خیام مرزها را درنوردید، تاثیرات علمی این پژوهشکده نیز فراتر از مرزها باشد.

مظفری خاطرنشان کرد: پیگیری‌هایی در حال انجام است که رشته نجوم که از زیرشاخه‌های رشته فیزیک است در دانشگاه نیشابور راه‌اندازی شود و قطعا یکی از آثار مثبت این پژوهشکده ارتقاء علمی مجموعه نجوم است چه برای دانشگاه فردوسی مشهد و چه برای دانشگاه نیشابور و این دو دانشگاه به لحاظ علمی از هم جدا نیستند و در کنار هم هستند و با راه‌اندازی این پژوهشکده رفت‌وآمد اساتید و دانشجویان مرتبط با فیزیک و نجوم به شهر نیشابور بیشتر خواهد شد که تاثیر مثبتی در بار علمی نیشابور و دانشگاه نیشابور خواهد داشت.

رئیس هیأت امنای مجموعه افلاک‌نمای خیام نیشابور با اشاره به نقش دانشگاه فردوسی مشهد در پروژه افلاک‌نما، بیان کرد: در ابتدای پروژه افلاک‌نما دانشگاه نیشابور هنوز شکل نگرفته‌ بود و دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان دانشگاه مادر، مسئولیت بخش علمی افلاک‌نما را بر عهده گرفت و از ابتدای پروژه تا کنون حضور فعال داشته‌ است به طوری که  این دانشگاه کانال ارتباطی ما برای خرید تجهیزات از شرکت زایس آلمان بود و تجهیزاتی که در افلاک‌نما به کار گرفته‌ شده است از به‌روزترین تجهیزات دنیا است.

ساخت این پژوهشکده صرفا یک زیرساخت فیزیکی نیست

مدیر توسعه و انتقال فناوری دانشگاه فردوسی مشهد نیز در رابطه با این پروژه به ایسنا، گفت: پژوهشکده اختر فیزیک یک پژوهشکده تخصصی است و همان طور که از نامش پیداست این پژوهشکده در حوزه نجوم فعالیت خواهد کرد.

امیر ملک‌زاده اظهار کرد: ایجاد زیرساخت پژوهشکده‌های دانشگاه فردوسی سال‌هاست که در خود دانشگاه و در داخل  پردیس دانشگاه ایجاد می‌شود، اما این پژوهشکده با توجه به شخصیت بین‌المللی خیام و کارهای علمی که در حوزه نجوم انجام داده‌ است همچنین به دلیل همراهی، مساعدت و پیگیری‌های مجدانه مدیران شهرستان نیشابور، استثنائا در شهر نیشابور احداث می‌شود.

وی با اشاره به نقش دانشگاه فردوسی مشهد در این پروژه گفت: پژوهشکده اختر فیزیک وابسته به دانشگاه فردوسی مشهد است و کار علمی، ساختار، سازمان و پشتیبانی‌های اداری و مالی و... را دانشگاه فردوسی مشهد انجام می‌دهد.

ملک‌زاده خاطرنشان کرد:  با توجه به ماموریت دینامیکی که پژوهشکده‌ها دارند و به طور مرتب بر اساس تقاضا و بر اساس آنچه که در حوزه علم و فن‌آوری اتفاق می‌افتد، پژوهشکده  باید خروجی داشته‌ باشد، همچنین به اعتبار همه‌ مخاطبانی که یک پژوهشکده دارد که اکثرا نخبگان و اندیشمندان و دانشمندان هستند، ساخت این پژوهشکده صرفا یک زیرساخت فیزیکی نیست و یک برنامه بلند مدت است.

وی ادامه داد: تنها بخشی از این برنامه تدارک یک زیرساخت فیزیکی است، اما اصل قضیه مربوط به برنامه بلند مدتی است که دانشگاه برای توسعه علوم در حوزه‌ نجوم طرح‌ریزی کرده‌ است و از اهداف دیگر این برنامه‌ بلندمدت نیز برنامه‌ای است که شهرستان نیشابور برای ارتقاء این شهر به عنوان یک شهر بین‌المللی و شهری صاحب نظر در حوزه علم نجوم دارد.

ملک‌زاده افزود: بخشی از اعتبارات پژوهشکده بر عهده بخش دولتی است که از طریق دانشگاه فردوسی هزینه می‌شود، اما با توجه به اراده و اتفاق‌ نظر و باوری که مدیران شهری و خیران شهرستان دارند، انتظار داریم که در مسیر اجرای این پروژه همراهی و کمک مالی خیران و مدیران را هم داشته باشیم.

وی تصریح کرد: طرح اولیه این پژوهشکده در زمینی به مساحت ۲۴۰۰ متر مربع و در ۳ طبقه احداث خواهد شد که تا کنون بالغ بر ۱۰ میلیارد تومان برای آن تامین اعتبار شده‌ است و زمان اجرای پروژه سه ساله است، اما با پیگیری‌های جدی مدیران شهری نیشابور، خوشبین و امیدوار هستیم که این پژوهشکده زودتر از موعد مقرر به بهره‌برداری برسد.

ملک‌زاده در ادامه به برنامه‌ها و اهداف بین‌المللی این پژوهشکده اشاره کرد و گفت: دانشگاه فردوسی مشهد هویت بین‌المللی معتبری دارد و در حال حاضر با کشورهای مختلف و دانشمندان متعدد در حوزه‌های مختلف روابط علمی و فناوری خوبی داریم و در مورد پژوهشکده نیز در رابطه با همکاری دانشمندان برجسته دنیا در حوزه علوم نجوم هماهنگی‌هایی شده و موفقیت‌های اولیه حاصل شده‌ است و تعریف طرح‌های مشترک همچنین برگزاری کارگاه‌ها و سمینارهای علمی در همین حوزه را در برنامه داریم.

مدیر توسعه و انتقال فناوری دانشگاه فردوسی مشهد، تاکید کرد: اعتبار علمی شهر نیشابور در گام اول، اعتبار شخصیت خیام در گام دوم، اعتبار دانشگاه فردوسی در گام سوم و اعتبار مجموعه افلاک‌نما در گام چهارم و نهایتا حضور جدی و پر انرژی مدیران و خیران شهرستان همه با هم نوید یک پژوهشکده پویا در سطح بین‌المللی را می‌دهد.

وی در پاسخ به این سوال که نقش دانشگاه نیشابور در این پژوهشکده چیست، مطرح کرد: قطعا نقش دانشگاه نیشابور و دانشگاه آزاد نیشابور  و تمامی ظرفیت‌های علمی شهرستان در انتخاب محل احداث این پژوهشکده مدنظر قرار گرفته‌ است و در ادامه هم با هماهنگی جامعه علمی و اجرایی نیشابور کار را پیش خواهیم‌ برد و صد در صد  دانشگاه  نیشابور در این پروژه همراه ماست و در پیشبرد پروژه به ما کمک خواهد کرد.

پژوهشکده اختر فیزیک در تکمیل مجموعه پروژه‌های بنیاد علمی فرهنگی حکیم عمر خیام نیشابوری

فرماندار نیشابور نیز در رابطه با آغاز احداث پژوهشکده اختر فیزیک نیشابور در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: پژوهشکده اختر فیزیک در تکمیل مجموعه پروژه‌های بنیاد علمی فرهنگی حکیم عمر خیام نیشابوری است که با پیگیری‌های انجام شده و در سفر ریاست جمهوری به نیشابور میزان ۲۴ میلیارد تومان اعتبار برای این  پروژه تخصیص یافته‌ است.

علیرضا قامتی اظهار کرد: این پژوهشکده قرار است در زمینی به مساحت ۲۴۰۰ متر مربع احداث شود و مدت زمان اجرای پروژه هم سه سال در نظر گرفته‌ شده‌ است که چنانچه منابع مالی به موقع تامین شود بخش ساختمانی پروژه در مدت زمان کوتاه‌تری به اتمام خواهد رسید، اما در بخش تهیه تجهیزات، با توجه به اینکه برای تامین بخشی از تجهیزات نیاز به واردات داریم ممکن است، مقداری زمان ببرد.

وی بیان کرد: دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان کارفرما و بنیاد علمی فرهنگی حکیم عمر خیام نیشابوری نیز بهره‌بردار این پروژه است.

فرماندار نیشابور خاطر نشان کرد: این پژوهشکده به عنوان یکی از مراکز مکمل دانشکده نجوم و یکی از زیرساخت‌های مهم برای راه‌اندازی رشته نجوم در شاخه‌ فیزیک در دانشگاه نیشابور است که قطعا متقاضیان و علاقه‌مندان خاص خود را دارد و پیگیر هستیم که این رشته در رشته‌های آتی دانشگاه نیشابور مدنظر قرار گیرد.

وی تصریح کرد: مجموعه‌ی افلاک‌نما بخشهای مختلفی دارد و مشتاقان و علاقه‌مندان زیادی در زمینه نجوم و اختر فیزیک در منطقه داریم که احداث این پژوهشکده اولین گامی است که می‌توانیم علاقه‌مندان به این رشته را در منطقه حفظ و آن‌ها را جذب کنیم تا بتوانیم در حوزه‌ی علم و به خصوص با رویکرد نوین از ظرفیت‌های فکری این علاقه‌مندان استفاده کنیم که موفقیتی برای شهر نیشابور خواهد بود و طبیعتا وقتی این جایگاه برای نیشابور ایجاد شود، تردد دانشجو به نیشابور زیاد شده و نیشابور یکی از کانون‌های علم نجوم در شرق کشور خواهد بود.

گفتنی است؛ مجتمع اخترشناسی و افلاک‌نمای خیام یکی از بزرگترین طرح‌های علمی در ایران است که در کنار آرامگاه خیام در حال ساخت است و بخش‌هایی از آن کامل شده‌ است. اولین فاز این پروژه کره‌ افلاک‌نما بوده که بهره‌برداری شده‌است. ضلع شرقی این مجموعه در اختیار اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی است و قرار است کتابخانه و مجتمع فرهنگی در آن جا احداث شود که حدود ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌ است.

موزه قلب و موزه سفال نیز از جمله بخش‌های دیگر مجموعه افلاک‌نما است که تا حدودی کامل شده‌است، در طبقه زیرین لابی افلاک‌نما نیز قرار است مرکز علم راه‌اندازی شود که مذاکراتی انجام شده و قراردادهای اولیه آن بسته شده‌ است. برای طبقه زیرین صحن داخلی افلاک‌نما نیز موزه خراسان بزرگ قرار است، راه‌اندازی شود که با تامین اعتبارات لازم ساخت آن آغاز خواهد شد.